Eğitim-öğretim yılının ikinci yarısının ilerlediği şu günlerde çocuklar ve gençler bir yandan bu yıl girecekleri sınavlar için hazırlıklarını sürdürürken diğer yandan gelecek sezon için bugünden dershanelere kayıtlar yaptırılıyor. Eğitim alanındaki özellikle dil kursları, bilgisayar kursları gibi diğer kurslar için de durum hemen hemen benzer. Öğrenciler sınavlara daha iyi hazırlanma ya da daha donanımlı olarak hayata atılma derdindeler, dershaneler/kurslar “müşteri” peşindeler.

Kurs faaliyetlerinin neredeyse tamamının özel sektör tarafından yürütülmesi, öğrencileri müşteri konumuna getirmiş durumda. Bir eğitim hizmeti alınıyor ve bedeli ödeniyor. Bu yazımızda özel dershanelere ve kurslara kayıt yaptırırken hangi hususlara dikkat edilmesi gerektiği konusunda bilgi vermeye çalışacağız. Nitekim özellikle İngilizce kursları olarak bahsedilen dil kurslarının düzenleyen firmalar ya da sınavlara hazırlık dershaneleri ile tüketiciler arasında, tüketicilerin sözleşmeden cayma hakkının kullanmak istedikleri hallerde ortaya çıkan durumlar ile ilgili çok sayıda şikayet alınmaktadır.

Genel olarak incelendiğinde; bazen kursiyerlerden bazen de eğitim kurumundan kaynaklanan nedenlerle eğitime devam edilmek istenmemektedir. Öğrenciler tarafından yüksek beklentiler ile kurslara kayıt yaptırılması ancak eğitim başladıktan sonra beklenilen mucizenin(!) bir türlü gerçekleşmemesi kurstan/dershaneden ayrılmak istemenin başlıca sebebi olarak görülmektedir. Bununla birlikte;

- Eğitim kurumunun tanıtım faaliyetlerinden etkilenerek tüketiciler tarafından gerçekten ihtiyaç olup olmadığı yeterince değerlendirilmeden veya yeterli araştırma yapılmadan kursa/dershaneye kayıt yaptırılması,

- Tüketiciler tarafından ilk aşamada makul bulunan kurs ücretinin ödenmesi aşamasında güçlükler yaşanması,

gibi genel olarak yaşanan sorunların yanı sıra, özel eğitim ve öğretim kurumları konusundaki tüketici şikayetleri;

- Dershane ya da kurs tarafından verilecek eğitim programının tanıtılması ve kayıt aşamasında öğrenciye verilen sözlerin (verilecek eğitimden memnuniyet ve başarı garantisi, seviye grupları, esnek ders saatleri, kişiye özel eğitim ve benzeri), yapılan vaadlerin eğitim başladıktan sonra gerçekleştirilememesi,

- Sözleşmelerin tüketiciler ile müzakere edilmeden matbu olarak hazırlanmış olması, düzenlenen sözleşmelerde tüketiciler açısından haksız şartların bulunması,

- Şekil şartları bakımından en az 12 punto ve koyu siyah harflerle düzenlenmesi gereken sözleşmelerin bu şartları taşımaması,

- Taksitle yapılan satış sözleşmelerinde, sözleşmede bulunması gereken asgari koşulların yer almaması, her bir taksit için ayrı ayrı düzenlenmesi gereken senetlerin tek bir senet şeklinde düzenlenmesi,

- Kapıdan satış yoluyla hizmet satımı yapılan hallerde tüketicinin cayma hakkının kullandırılmaması,

- Dershaneler tarafından yayımlanan reklam ve ilanlarda Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 16’ncı maddesine aykırılıklar bulunması,

konularında yoğunlaşmaktadır.

Tüm bu şikayetler bir bütün olarak incelendiğinde, mevcut sorunların yaşanmaması için hem tüketiciler/öğrencilerin hem de eğitim kurumlarının sorumluluklarını yerine getirmeleri gerektiği görülmektedir.

Tüketiciler tarafından;

- Öncelikle gerçek bir ihtiyaç tespiti yapılmalı,

- İhtiyaç tespiti yapıldıktan sonra, bir eğitim kurumundan mı yoksa özel olarak mı ihtiyaç duyulan eğitimin alınması gerektiğine karar verilmeli,

- Ani satın alma davranışlarından kaçınılmalı, eğitim alınması düşünülen kurumlar çok iyi araştırılmalı, eğitim programları incelenmeli ve amaca en uygun eğitimi verecek olan kurum tespit edilmeli (örneğin, KPDS için hazırlanan bir kişi genel İngilizce eğitimi veren bir kurs yerine, özel olarak bu amaca yönelik eğitim veren bir kurs tercih edebilir),

- Ödeme planının koşullara uygunluğu çok iyi değerlendirilmeli,

- Kurs/dershane için ayrılabilecek zamanın da koşullara uygunluğu çok iyi değerlendirilmelidir. Mümkün olduğunca 1-2 yıl gibi uzun dönemli kursların bir anda satın alınması yerine, aylık dönemler halinde ilerleyen ve her kur başlangıcında kayıt yenileyen kurslar tercih edilmeli, bu yöndeki tercih konusunda kuruma ısrarcı olunmalıdır.

Eğitim kurumları tarafından ise;

- Kursun/dershanenin tanıtımı sırasında kurumun eğitim faaliyetleri, fiziksel koşullar, başarı düzeyi ve benzeri konularda abartılı vaadlerde bulunulmamalı, gerçekçi davranılmalıdır. Sadece bu koşula uyulması bile bu konudaki tüketici şikayetlerinin büyük ölçüde azalmasını sağlayacaktır.

- Sözleşmeler tüketiciler ile karşılıklı müzakere edilerek düzenlenmeli, tüketiciler aleyhine haksız şart niteliğinde maddeler içermemeli, hem şekil hem de içerik olarak Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ilgili hükümlerine uygun olmalıdır.

- Tüketicilere, hangi koşullarda cayma haklarını kullanabilecekleri, kurstan/dershaneden kayıt sildirebilecekleri, hangi oranda geri ödeme alabilecekleri gibi konularda, mevcut yasalar doğrultusunda bilgi verilmelidir. Kayıt aşamasında kursiyere dilediği zaman kurstan ayrılabileceği ve kendisine geri ödeme yapılabileceği imajının oluşturulması ilerleyen dönemde tüketiciler ve firmalar açısından sorun teşkil etmektedir.

4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun her düzeyde eğitim ve öğretim faaliyetinde bulunan özel eğitim ve öğretim kurumlarının (liselere, üniversite hazırlık dershaneleri, yabancı dil kursları, bilgisayar ve ehliyet kursları vb.) verdikleri hizmetleri de kapsamaktadır.

Bu bağlamda, anılan Kanun’un Ayıplı Hizmet, Sözleşmelerdeki Haksız Şartlar, Taksitle Satışlar, Kapıdan Satışlar ile Ticari Reklam ve İlanları düzenleyen maddeleri özel eğitim ve öğretim kurumlarını yakından ilgilendirmektedir.

Özel eğitim ve öğretim kurumları tarafından verilen hizmetlerin ayıplı olması durumunda, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 4/A maddesi gereğince tüketicinin sözleşmeden dönme, hizmetin yeniden görülmesi veya ayıp oranında bedel indirimi hakları bulunmakta, ayrıca eğitim ve öğretim hizmeti veren söz konusu kurumların anılan hükümlere uymamaları halinde, aykırılıktan dolayı ihlali yapana sözleşme başına idari para cezası öngörmektedir.

Diğer taraftan özel öğretim kurumlarında öğrenci ve kursiyer ücretlerinin hangi esaslara göre tespit, ilan, tahsil ve iade edileceğiyle ilgili usul ve esaslar ise, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2009 yılında Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Özel Öğretim Kurumları Öğrenci ve Kursiyer Ücretleri Tespit ve Tahsil Yönetmeliği”nde düzenlenmiştir. Anılan Yönetmeliğe göre; kurumların öğrenim ve diğer ücretleri, kurumlarca her yıl tespit edilerek ocak ayından itibaren mayıs ayının sonuna kadar ilan edilmelidir. Öğrenci ve kursiyerlerden, bağış ve yardım da dâhil olmak üzere hiçbir ad altında ücret alınmaz. Kurumlar, ücretlerini ilân etmeden önce öğrenci ve kursiyerlerden ücret tahsil edemez. Kurumlar ilan ettikleri ücretleri bir sonraki ilan tarihine kadar artıramaz. Süresi içinde ücret ilanı yapmayan kurumlar bir önceki yılın ücretini alır.

Anılan Yönetmeliğe göre, ücretlerin iade edilebilmesi için ise şu koşullardan birinin veya birkaçının gerçekleşmesi gerekir:
- Okullarda, öğrencinin başka bir kuruma nakli,
- Sağlık raporu alarak öğrenci ve kursiyerin sağlık sebebiyle kurumdan ayrılması,
- Kurumun kapanması,
- Kurumun eğitim-öğretim ortamının olumsuz yönde değiştiğinin tespit edilmesi,
- Kurumların öğretime başlamasından önceki bir tarihte veya öğretim süresi altı aydan fazla olan kurumlarda öğretime başlanmasından bir ay sonra öğrenci ve kursiyerin herhangi bir sebeple kurumdan ayrılması ve ayrılmak için müracaat etmesi,
- Kursiyer ve öğrenci velisinin, öğrenci ve kursiyerin kurumda okutamayacak duruma düştüğünün, resmî kurumlarca belgelendirilmesi,
- Eğitim-öğretim başladıktan bir ay sonra ayrılanlardan bir aylık ücreti alınır, ücretin geri kalan kısmı iade edilir.

Ayıplı hizmet ile karşılaşan tüketicilerin öncelikle ilgili eğitim kurumuna yazılı olarak başvuruda bulunmaları ve haklarını aramaları, mağduriyetlerinin giderilmediği durumlarda Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine ya da Tüketici Mahkemesine başvurmaları gerekmektedir.

Saygılarımızla….