Yanıkların kişilerin ölümüne, şekillerinin bozulmasına veya sakat kalmasına sebep olabileceğini belirten uzmanlar, vakaların yüzde 70’inin evlerde oluştuğuna dikkat çekiyor.
İzmir Ekonomi Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Melahat Kızıl, derinin dokuları yaralanmalardan koruyan vücudun en geniş organı olduğunu söyledi. Yanığın deri ve deri altı dokularında ısı, ışın, elektrik veya kimyevi maddelere maruz kalma sonucu oluşan yaralanma olduğuna işaret eden Kızıl, tedavide yanığın tipi, derinliği ve genişliğinin büyük önem taşıdığını aktardı. 1. derece yanıkların kişilerde hassasiyet, ağrı, ödem oluşturabileceğini, yaklaşık yedi günde iyileşme oluşacağını ifade eden Kızıl, “2. derece yanıklar, nemli parlak görünür. Renk, kırmızı ve somon pembesidir. Ağrı hissedilir. 2. derece yanıkta içi su toplanmış kabarcıklar olmak zorunda değildir. Yedi ile 21 gün içerisinde iyileşme görülür. 3. derece yanıkta yanık, yağ hücrelerine ulaşmıştır. Küçük kanamalar olabilir. İyileşme olmaz, deri nakli gerektirir.” dedi.
‘YANIKLARA YOĞURT, SALÇA VE DİŞ MACUNU SÜRÜLMEMELİ’
1. derece yanıklara tedavi amaçlı yoğurt, salça, diş macunu, zeytinyağı gibi maddelerin sürülmemesi gerektiğini anlatan Kızıl, yanık bölgeye en az 10-15 dakika veya ağrı geçene kadar çok soğuk olmayan su tutulmasının faydalı olacağını söyledi. Geniş yanıklarda bol su içilmesini tavsiye eden Kızıl, şöyle devam etti: “Yanıkların yüzde 70’i, evde gerçekleşen kazalar sonucunda oluşuyor. İlk yardım aşamasında da evlerde çok sayıda yanlış uygulama yapılıyor. Yanık üzerine asla buz koymayın. 2 yaşın üzerindekilere ağrı kesici verilebilir, genellikle kendiliğinden iyileşirler. 2. derece yanıklarda tedavi, 1. derece yanıklarla aynıdır. İlave olarak, kabarcıklar asla patlatılmaz. Gerekiyorsa hastaneye götürülerek, steril koşullarda pansuman yaptırılır. Eğer kabarcıklar geniş bir alanı kapsıyorsa üstteki deri asla soyulmamalıdır. Eğer patlamışsa o zaman içindeki sıvı boşaldıktan sonra o kısım antiseptikle silinip üzeri steril gazlı bezle kapatılıp sargı beziyle sarılır. 3. derecede, hastanın mutlaka bir yanık merkezine veya hastaneye götürülmesi gerekir. Açık yanık yarası hava ile temas ettiği sürece ağrıya neden olacağından, yaranın hemen hava ile teması kesilmelidir. Bunun için yara, nemli steril gazlı bezle kapatılmalıdır.”
HAŞLANARAK YANIYORUZ
Evdeki yanıkların büyük çoğunluğunun çocuklar üzerinde oluştuğunu vurgulayan Kızıl, özellikle 5 yaş altı çocukların her şeye dokunarak öğrenmeye çalıştığını, bu sebeple banyo, prizler, sıcak soba, sıcak yiyecekler gibi maddelerin onlar için tehlike oluşturduğunu kaydetti. Türkiye’de haşlanma ile yanmanın ilk sırada olduğunu aktaran Kızıl, dikkat edilmesi gereken hususları şöyle sıraladı: “Banyo öncesi sıcak su kontrol edilmeli. Prizlere koruyucu kapaklar yerleştirilmeli. Elektrik kabloları açıkta olmamalı. Tezgâh üzerinde sıcak yiyecekler bırakılmamalı. Yemek yapılırken dikkatli olunmalı, çocuk mutfakta yalnız kalmamalı. Masa örtüsü kullanılmamalı. Soba ve şöminelerin etrafı, çocukların yaklaşamayacağı şekilde düzenlemeli. Ütü, prizde kalmamalı. Biberon asla mikrodalgaya koyulmamalı. Yanıcı giysi ve ev tekstili kullanmamalı.”
