Sağlıklı nesillerin yetişmesi için yürütülen çalışmalar bebek anne karnında iken başlamaktadır. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığınca yürütülmekte olan birçok çalışma bu konu üzerine yoğunlaşmış durumdadır. Ülkemizde UNICEF işbirliği ile yürütülmekte olan “İlk 6 ay sadece anne sütü” kampanyası da ülkemizde bebek yaşam oranlarının artmasını ve sağlıklı nesiller yetiştirilmesini sağlamayı amaçlayan bir kampanyadır.
İlk 6 Ay Sadece Anne Sütü kampanyası boyunca, bebekler için yaşamsal öneme sahip anne sütü hakkında sağlık personeli ve anne adaylarının bilgilendirilmesi, konuyla ilgili eğitimler verilerek emzirmenin özendirilmesi ve bebek dostu hastane sayısının artırılması amaçlanmıştır.
Ekim ayının ilk haftası da “Emzirme Haftası” olarak belirlenmiş ve bu hafta boyunca halk eğitimlerine önem verilmiştir. Bu kapsamda Elazığ Halk Sağlığı Müdürlüğü halkta anne sütü konusunda farkındalığı artırmak, anne sütünün önemini belirtmek için Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları polikliniği binasında stant açarak bilgilendirme çalışması yaptı. Stantta konu hakkında eğitim almış olan Müdürlük çalışanları ailelere bilgilendirme yaparken, ailelerden gelen soruları da cevaplama fırsatı bularak kişilerin merak ettikleri konularda bilgilenmelerini sağladı.
Stantta bebeklerimizi emzirirken dikkat etmemiz gerekenler şu şekilde anlatıldı:
“ İlk 6 ay anne sütüyle beslemeniz bebeğiniz için çok önemli. Hastalıklara karşı koruyor. Bağışıklık sistemini geliştirdiği için hastalıklara sık yakalanmasını engelliyor. Bebeğiniz için anne sütü çok önemli ilk 6 ay kesinlikle anne sütü vermemiz gerekiyor. Ek gıda ve mama vermiyoruz. Çok sık emzirirseniz anne sütünün salgılanması çok iyi olacaktır. Anneler, kendi beslenmenize dikkat ederek bol bol sıvı gıda alarak, her emzirmeden sonra bir bardak su, süt, meyve suyu, ayran gibi sıvı almanız gerekmektedir. Öğünlerinizi atlamamalısınız. Mutlaka yemekleriniz yanında taze sebze meyve salatalarını, çorbaları yemelisiniz ki sütünüzün salgılansın ve bebeğiniz de doysun. Mutlaka gece de bebeğinizi emzireceksiniz. Bebeğiniz iki saatten fazla uyursa uyandırıp beslemeniz gerekmektedir
. Ek gıdaya geçtiğinizde de biberon kullanmamalısınız. Bebeklerimizi kaşıkla beslemeniz gerekmektedir. Biberon ve emzik bebeğin sizin memenizi emmesini engelleyebilir. Herhangi bir sıkıntıyla karşılaşırsanız aile hekimliğinize ve bizlere de ulaşabilirsiniz.”
Standa gelen kişilere broşür dağıtılarak anlatılan konuların yazılı bir örneğinin de kendilerinde olması sağlandı.
ANNE SÜTÜNÜN YETERLİ OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Bebek ilk ayını doldurduktan sonra tartılmalıdır(İlk kontrol). Yaklaşık 500 gram ağırlık kazanmışsa süt yeterlidir. Ağırlıktaki değişiklikler izlenmelidir(Ayık olarak-İlk 6 ay için). Hazırlanan büyüme grafiğindeki noktalar birleştirildiğinde çizgi yukarı doğru gidiyorsa süt yeterlidir. Ağırlık kazanmada yavaşlama varsa veya bebek memeyi bırakmama gibi açlık belirtileri gösteriyorsa anne sütü yetişmiyor olabilir.
DOĞRU EMZİRME TEKNİĞİ NASILDIR?
1. Ellerinizi yıkayınız. Bu durum bebeğin mikrop almasını ve hastalanmasını önler.
2. Emzirmeden önce meme başını ve çevresini temiz su ile siliniz. Karbonatlı su, sabunlu su v.b. kullanmayınız. Bunlar meme başında çatlak ve yaraya neden olur.
3. Bebeğiniz ile rahat bir yerde oturunuz. Sırtınızı bir yere dayayarak destekleyiniz. Oturduğunuz yer temiz ve yeterince sıcak olmalıdır. Emzirirken mutlu ve huzurlu olunuz.
4. Bebeğinizi yüzü ve bedeni size dönük olacak şekilde tutunuz. Bebeğinizin başını kolunuzun iç kısmına yerleştiriniz. Aynı kol ve elle bebeği kalça ve bacaklarından kavrayınız. Emzirirken anne ve bebek rahat olmalıdır. Anne ve bebeğin göz teması çok önemlidir.
5. Ellerinizle göğsünüzü tutun, meme ile etrafındaki kahverengi kısma dokunmayınız.
6. Bebeğinize gülümseyerek bakın ve meme ucunuzu bebeğinizin dudağına ve çenesine değdiriniz.
7. Bebeğiniz ağzını açınca meme ucunuzu ve etrafındaki kahverengi kısmı bebeğinizin ağzına yerleştiriniz. Bebeğinizi memeye, tekniğine uygun yerleştirdiğinizde bebeğinizin çenesi ile göğsünüz arasında boşluk kalmamalıdır. Bebeğin burun delikleri açık olmalıdır. Aksi taktirde ağızdan nefes alması gaz yapmasına neden olabilir.
Doğum sonrası annenin her türlü rahatı sağlanmalıdır. Anne sütü alan bebeğe ek besin 6. aydan sonra verilir. 6 – 9 aylık çocuklar anne sütü dışında günde 3 – 4 öğün ek besin alabilirler. Ek besin anne sütü ile birlikte verilmemelidir. Bebek ek besin alsa da anne sütüne devam edilmelidir. Anne ve bebek aynı odada kalmalıdır. Enfeksiyon kaynağı olduğu için bebeğe şekerli su, hazır mama verilmemelidir. Bebek ağladıkça emzirilmelidir. Yapay beslenme sadece emzirme olanağı olmayan annelere anlatılmalıdır. Asla özendirilmemelidir.
Anne Sütü bebeğimizin yaşamında doğumundan sonraki belki de en büyük mucizedir. Ona yaşamındaki en iyi başlangıcı sağlamaktadır.
Dünyada her yıl 1 milyondan fazla bebek ve çocuk anne sütü ile beslenemediği için ishal, solunum yolu enfeksiyonları ve benzeri diğer enfeksiyonlardan dolayı kaybedilmektedir. Bebeğinizi doğumdan itibaren 6 aylık olana kadar tek başına anne sütü ile beslenmesi ve sonrasında ise ek besinlerle birlikte olmak şartıyla en az 2 yaşına kadar da anne sütü ile beslenmeye devam ettirilmesi Dünya Sağlık Örgütü tarafından da önerilmektedir. İlk defa bebeğinizi emzirdiğinizde zorlansanız da, hatta göğüsleriniz acıyıp, “Bu bir kâbus olmalı” diye düşünseniz de, artık anne sütünün yararı hakkında bütün dünya aynı fikirde. Üstelik ilk bir aydan sonra, siz ve bebeğiniz emzirme işlemini öğreneceğinden; sıkıntı ve zorluklar yerini keyfe ve bebeğinizi sadece anne sütüyle doyurabilmenin gururuna dönüşecektir. Anne sütü ile emzirme ne kadar uzun ise anne sütünün bebek ve anne için faydaları da o kadar fazla olur ve o kadar uzun sürer. Bu faydalardan kısaca bahsedersek en önemlileri şunlardır;
Bebek için faydaları: Bebeğinizi bazı hastalıklar ve enfeksiyonlardan korumaya yardımcıdır. İçerdiği koruyucu maddeler nedeniyle anne sütü alan bebeklerde kulak enfeksiyonu, allerjiler, kusma, ishal, bronşit, bronşiolit, menenjit daha az sıklıkta görülür. Anne sütünün içeriği bebeğin değişen ihtiyaçlarına göre değişim gösterir. Sabah ile akşam içeriği farklıdır. İlk ayda üçüncü aydan daha farklıdır. Bebek prematüre doğmuşsa prematüre bebeğin ihtiyaçlarına göre farklılık gösterir. Bebek için sindirilmesi en kolay olan besindir. Bu nedenle bebekler daha sık beslenmek ister ve daha iyi kilo alırlar. Ayrıca karın ağrısı, gaz sancısı ve kabızlık daha az sıklıkta görülür. Anne sütü alan bebeklerde "Ani Beşik Ölümü Sendromu (SIDS)" daha az sıklıkta görülür. Temas, sıcaklık ve yakınlık sağlayarak emzirme ile anne ve bebek arasında özel bir bağ oluşur. Bebeğin ruhsal gelişimi için faydalıdır. Hazırlama zahmeti yoktur ve istediğiniz her zaman mevcut, kullanıma hazır, temiz ve uygun sıcaklıktadır. Maliyeti yoktur. Çevre kirliliğine yol açmaz. Emzirme ile en iyi çene, dişeti ve diş gelişimini sağlanır.
Anne için faydaları: Kalori yakmanızı sağlayarak doğum öncesi kilonuza dönmenize yardım eder. Over (yumurtalık) ve göğüs kanseri riskini azaltır. Kemik yoğunluğunu artırır. Adet kanamalarının başlamasını geciktirir. Doğum sonrası rahimin normal boyutlarına dönmesine yardım eder. Bebeğiniz ve sizin için bu kadar çok faydaları olan bir besinin çocuğumuza vermemeyi düşündürecek bazı zorluk ve sıkıntılar yaşayabiliriz. Emzirirken ona doğanın sunduğu en iyi besini verdiğimizi asla unutmamamız gerekir. Bu nedenle, ilk günlerde bazı zorluklar yaşasanız bile pes etmeyin.
Sonuçta emzirebilmek ve yaşamın ilk 6 ayı boyunca anne sütü verebilmek sizin bunu yapma arzu ve inancınıza bağlıdır. "Ben bunu yapacağım" dediğinizde işin büyük kısmı çözülür. Bu yeni durumu bebeğinizle birlikte yaşayıp öğreneceksiniz. Önceleri nasıl emeceğini bilmiyor ve uzun süre emmeye uğraşıyorsa üzülmeyin, biraz sabırlı olun. İlk haftaları atlattıktan sonra, bebeğinizi aylar boyunca başarı ile emzireceksiniz. Bebeğiniz emmeye başladıktan sonra yanma veya acı hissederseniz bebek memeyi yanlış yakalamış olabilir. Bu durumda derin bir nefes alıp gevşemeye çalışın. Bebeğiniz huzursuz ve sinirleniyor ise pozisyon ve tekniğinize mutlaka tekrar göz atın; çünkü büyük ihtimalle burada bir sorun vardır. Bebeğinizin ağız köşesinden parmağınızı sokun, emzirmeye ara verin ve tekrar deneyin. Endişe etmeyin ve doğru pozisyona gelene kadar tekrar deneyin. Emzirmeye başlamadan önce mutlaka ellerinizi yıkayın. Rahat bir koltukta dik oturun; ayaklarınızı ve belinizi destekleyin. Yatakta iseniz sırtınızı yastıklarla destekleyin. Bebeğinizi doğru pozisyonda emzirdiğinizden emin olun. Başarılı bir emzirme için en önemli faktörlerden biri onun doğru pozisyonda olduğudur.
Emzirme süresince rahatlatıcı bir müzik dinleyip kitap okuyabilirsiniz. Göğüs uçlarınızı emzirme sonrası biraz anne sütü sağarak onunla silin ve kurumaya bırakın. Karbonatlı su kullanmayın. Elbiseleriniz emzirme için kolay açılabilir olsun. Evde rahatsız edilmeyeceğiniz bir yer oluşturun. Bazı zamanlarda bebeğinizi düşünün, sütünüzün artmasına yardım eder. Sigara ve alkol kullanmayın. Sütünüzün miktarını azaltabilir. Bebeğiniz ve sizin için faydalı değildir. Bebeğinizi acıktığı her zaman emzirin. Anne sütü alan bebekler, mama ile beslenenlere göre daha sık emerler. Anne sütü çabuk sindirildiğinden mideden boşalması daha hızlı olur. Bu nedenle başlangıçta bebeğiniz 1–2 saat arayla emmek isteyebilir.
1–2 ay sonunda bebeğiniz gece daha fazla uyumaya başlayacak ve emme araları uzayacaktır. Bebeğinizin acıktığını şöyle anlayabilirsiniz; Göğsünüze ilgi gösterir. Ağzını açar, aranır. Emme hareketleri yapar. Ağlar. Bazı bebekler uykulu olurlar ve uyanmakta zorluk çekerler. Eğer bebek emmek istemiyorsa ve son beslenmeden 3- 4 saat geçtiyse uyandırın ve emzirin. Bu arada, çocuğunuzun babasından ve etrafınızda yardım alabileceğiniz herkesten yardım istemeyi ihmal etmeyin! Unutmayın ki, baba da emzirmek hariç bebeğinizle ilgili her türlü sorumluluğu alabilir. Eşinize de bu konuda fırsat tanıyıp, motive edin. Göreceksiniz, iyi niyet ve paylaşımla, siz de kısa zamanda mutlu ve sağlıklı bir aile olacaksınız.
Stantta bir açıklama yapan Elazığ Halk Sağlığı Müdür Yardımcılarından Dr. Rana Betül ATILGAN açıklamasında “1-7 Ekim emzirme haftası olarak kutlanmaktadır. Anne sütü ilk 6 ay boyunca bir bebeğin ihtiyacı olabilecek bütün besinleri içermektedir. Halk Sağlığı Müdürlüğü olarak bebeklere ilk 6 ay sadece anne sütü verilmesini öneriyoruz. Daha sonra en az 2 yaşına kadar anne sütüyle takviyeli olarak ek besinlere geçilebilir. Biz de sağlıklı nesiller yetiştirebilmek için çeşitli aktiviteler yapmaktayız. Bu kapsamda bebek dostu hastane olan Eğitim ve Araştırma hastanemizde stant açtık. Burada çocuk polikliniğe gelen annelere emzirmenin önemiyle ilgili eğitimler düzenledik, tavsiyelerde bulunduk. Emzirmeyle ilgili sıkıntıları varsa bizimle paylaştılar. Bu şekilde devam ediyoruz. Standımız 2 gün boyunca açık kaldı. Amacımız sağlıklı nesillerin yetişmesine katkıda bulunmak. Çünkü anne sütü her bebeğin hakkıdır, her annenin de hakkı bebeğini emzirmektir.” ifadelerine yer verdi.
