Çözüm süreci için PKK'nın çekilmesiyle birlikte Türkiye yeni model arayışına girdi. Dünyada yaşanan sorunlardan örnek almak isteyen Türkiye Büyük Millet Meclisi vekilleri İngiltere'de IRA modelinin incelemesinin ardından Güney Afrika Mandela modelini incelemeye gitti. Bu durum Öcalan'a Nelson Mandela modelinin getirilip getirilmeyeceği konusunu yeniden alevlendirdi.
İnternethaber'den Banu İriç'in haberine göre; BDP kanadının sık sık Mandela modelini örnek gösterdikleri ve Öcalan'a ev hapsi istedikleri biliniyor. Ancak Abdullah Öcalan görüşmelerinde özgür kalmak istemediğini açıklamıştı. Araştırmacılar arasında da Güney Afrika'daki yaşanan sorunun Türkiye'de yaşanan sorunla benzerlik gösterip göstermediği konusunda fikir ayrılıkları var.
Bazı aydınlar da çözüm sürecinin başarıya ulaşması halinde Öcalan'ın artık hapiste kalması için sebep kalmayacağını söyleyerek de tepki çekmişti.
Güney Afrika Modelini incelemeye giden milletvekillerinin medyaya açıklamaları şu şekilde yansıdı:
CHP MİLLETVEKİLİ LEVENT GÖK:
İngiltere ve İRA gezilerine de katıldık. Türkiyenin içinde bulunduğu durumla çakışan bir durum değildir önceden planlaması yapılmıştır. Dünyadaki yaşanmış örnekleri yerinde görmek ve bilgi haznemize katmak istedik. Her ülkenin kendi nedenleri koşulları ve varılacak koşullar farklıdır.
AK PARTİ MİLLETVEKİLİ BURHAN KAYATÜRK:
Johannesburg'daki yetkilieri başmüzakerecileri dinledik. Siyahi liderleri dinledik. Türkiyeye nasıl uygulanabilir hesabında olmadık. Neler oldu, süreç nasıl aşıldı, başarıya nasıl götürdüler bunu dinledik.
Her ülkenin kendisine has koşulları var. Hem geçmişte bu problemlerle nasıl baş edildiği hangi sonuçların elde edildiği bilgilerini adlık. Benzerlik var mı yok mu bu bizim en son aklımıza gelen bir olaydır.
Güney Afrika'da farklı bir problem var. Siyahlara zulüm yapılmış. Mandela'nın mücadelesi ilk etapta silahlı değildi. 20-22 sene tamamen pasif direniş mücadelesi yaptılar. Beyaz ırkçıların kendilerine çeki düzen vermeleri gerekirken bu miting ve gösterileri bastırmaya kalkışıp zulüm göstermişler. Ancak 22 senenin sonra silahlı mücadeleeye dönüşmüş. Bunun çıkar yolunun olmadığı anlaşılmış. Sizce bu sürecin sonunda ya şurada bir yanlışlık yaptık bunu da yapsaydık dediniz mi diye sorduğumuzda başmüzakereci "Tek bir yanlışımız vardı o da daha erken başlamamak keşke daha erken başlasaydık" cevabını verdi. Bu müzakere sürecinin çok faydalı olduğunu söylediklerini gördük.
Oradaki müzakereciler bize şunları belirtti 'Biz yabancıları bu sürece katmamaya çalıştık. De Klark ve Mandela görüştü ve hep beraber çözdük'
Akşam'a konuşan BDP’li milletvekilleri Ertuğrul Kürkçü, Nazmi Gür ve Ayla Akat’ın gözlemleri ise şöyleydi:
*‘Çözüm’ün, tersi mümkün olmadığı zaman temel fikir haline geldiğini gördük. Tüm partiler sürece katılmış.
*Güney Afrika’daki sürecin mimarlarının sımsıkı tutundukları ilke, uluslararası güçleri işe karıştırmamaları.
*İki taraflı çok büyük kararlılık var. İki taraf da mutlak zafer yolunun kapalı olduğunu görmüş.
MANDELA MODELİ NEDİR?
Bilindiği gibi Güney Afrika sorunu siyahların hak mücadelesi ile başlamıştı. Yıllar boyunca pasif direnişle, mitinglerle, siyasi faaliyetlerle haklarını kazanmak isteyen siyahlar beyaz ırkçılığın Apartheid rejiminin daha da aktifleşmesi sonucu silahlı eylem kararı almışlardı. ANC lideri Mandela, Güney Afrika Devletini devirmekten hapis cezasına çarptırılmış ancak hapisten de örgütü yönetmeyi sürdürmüştü. Yıllar süren Apartheid ve ANC görüşmeleri sonrası adımlar atılmış ve Mandela da 27 yıllık cezasının son 3 yılını ev hapsinde geçirmişti. Ev hapsine konan Mandela ve Güney Afrika Devlet Başkanı De Klerk arasında görüşmeler yapılmıştı.
2 Şubat 1990'da Güney Afrika Cumhuriyeti Devlet Başkanı Frederik W. De Klerk'in, Afrika Ulusal Kongresi'ne konan 30 yıllık siyaset yasağını kaldırması ve af ilan etmesiyle 11 Şubat 1990'da Mandela, Cape Town'daki cezaevinden çıkarak, 27 yıl sonra özgürlüğüne kavuştu. Güney Afrika'da cumhurbaşkanlığı sisteminin gelmesiyle de ilk cumhurbaşkanı seçilmişti.
