Akıllı kişi ancak üç şey için yolculuk eder: geçimini sağlamak, ahiretini elde etmek, yahut da haram olmayan zevk ve lezzetlerden faydalanmak. Bir gerçeği savunurken, önce kendimiz inanmalıyız, sonra da başkalarını inandırmaya çalışmalıyız. Çocuklarınızın yarın söz sahibi olmasını istiyorsanız, daha bugünden onlara iyi kitaplar hediye ediniz. Dostlukta ileri gitme, olur ki o dost bir gün düşman kesilir; düşmanlıkta da haddi aşma, olur ki o düşman bir gün dost olur.

Eğer birgün dünyaya ait derdin olursa, rabbine dönüp rabbim çok büyük derdim var deme. Derdine dönüp çok büyük rabbim var de. Fazîlet, en iyi maldır. Cömertlik, en güzel mücevherdir. Akıl, en güzel zînettir. İlim, en şerefli meziyettir. Güzel ahlak, en iyi arkadaştır; Mü’minin amel defterinin nişanesi güzel ahlakıdır. Cömertlik, ıstemeden vermektir. İstendikten sonra vermemekse utançtandır ve kötüdür.

Halk ile dostluk ve samimiyeti, Allah’ın itaati üzere olan kimseye ne mutlu. Dünyada hiçbir şeye minnet etme, özgürlüğünü ancak bu şekilde koruyabilirsin. Hasetçinin huzuru, çabuk darılanın dostluğu, yalancının ise yiğitliği olmaz. Biri sana sırtını çevirirse üzülme, böylece dostunla düşmanını ayırt etmiş olursun. Rabbin rızasını kazanmak isteyen, zulmeden buyruk sâhibine karşı adalet sözünü söylemelidir. Korku ümitsizliğe eş olmuştur; utanç mahrûmiyete.

Fırsat bulut gibi geçip gider; hayırlı fırsatları elde etmeye çalışın. İnsanoğlu, her şeyden daha çok terazinin (kefelerine) benzer; ya cehaletiyle hafif veya ilmiyle ağır olur. Sabır, hedefe ulaşmanın anahtarıdır; direnişin sonu zaferdir. Her isteğin gerçekleşmesinin bir vakti vardır; kader, o vakti harekete geçirir vücuda getirir.

Namaz, her temiz kişinin Allah’a yaklaşmasıdır. Hac, her zayıfın savaşıdır. Herşeyin zekâtı vardır; bedenin zekâtı da oruçtur. Kadının savaşıysa kocasıyla ıyi geçinmesidir. Mümin, kardeşlerine karşı ululanmaya, ona güler yüz göstermemeye başladı mı, ondan ayrıldı demektir.

Bir kişiyi lâyığından fazla övmek riyâdır, dalkavukluktur; lâyığından az övmekse ya dilsizlikten ıleri gelir, ya hasetten. Zikir de Allah’ı hatırlamak iki çeşittir: Musibet vakti zikretmek, bu ıyi ve güzeldir; Bundan daha güzeli ise insanı Allah’ın haram kıldığı şeylere yönelmekten alıkoyan zikirdir. Düşünce sâf bir aynadır.

İbret almak korkutan bir öğütçü, başkasında görüp de hoşlanmadığın şeyden çekinmense edep olarak yeter sana. İnsanlarla öyle geçinin ki öldünüz mü ağlasınlar size; sağ kaldınız mı sevgiyle çağrışsınlar sizin için.

Kalp kör olduktan sonra, gözlerin görmesinde hiçbir fayda yoktur. Haksızlık önünde eğilmeyiniz. Çünkü hakkınızla beraber şerefinizi de kaybedersiniz.

Ya söyleyen, öğreten bilgin ol, ya dinleyen belleyen öğrenci, üçüncüsü olma. Cenneti arzulayan kimse, dünyada nefsin arzu ettiği şeylerden uzak dursun. Seni ıslah etmeyen bilgi sapıklık, sana faydası olmayan mal vebaldir.

Dünyada halkın efendileri cömertler, ahirette ise çekinenlerdir. Ayıbın en büyüğü, ona benzer bir ayıp sende de varken; başkasını ayıplamandır. Kişinin kendini beğenmesi, aklının zayıf olduğuna delalet eder. Rızık, zekasızların; mahrumiyet, akıllıların; bela ise sabrın payıdır.