Başta Ortadoğu ülkeleri olmak üzere, Afrika, Karayipler ve Asya ülkelerinden her yıl binlerce tarihi nitelikte eser bu ülkelerden kaçırılıyor. Irak ve Suriye’den son yıllarda kaçırılan tarihi eserler de dünya kaçakçılık piyasasında yer buluyor. Uluslararası Müzeler Konseyi (ICOM) çalınan ve kaçırılan tarihi eserleri arama, bulma ve iadesini sağlama çalışmaları yürütüyor. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü de(UNESCO) kültür mirasının bulunduğu topraklardan kaçırılmasının önüne geçmek için kısa animasyonlar hazırladı. UNESCO’nun hazırladığı filmlerde Afrika, Karayipler, Doğu Asya ve Güneydoğu Asya ülkelerinin kültür varlıklarının para karşılığı satın alınarak başka ülkelerine kaçırılması konu ediniliyor. ‘Kültürel miras kimliktir, çalmayın’ mesajının verildiği animasyonlarda her bölgenin kültürünü yansıtan taşınabilir zenginliklerin bulunduğu topraklarda korunması gerektiği vurgulanıyor.
Heykeller, sikkeler, madalyonlar, paralar, tablolar ve diğer tarihi eserler, kaçakçıların en çok rağbet ettiği parçalar. Bazen savaş olan bir ülkenin müzesi yağmalanıyor, bazen de define avcılarının bulduğu eserler parayla alınıp başka ülkelerde çok daha yüksek fiyata satılıyor. Bu durum hem o ülkenin yasalarına göre suç hem de uluslararası anlaşmalara aykırı. Dünya kültür mirasının korunmasını ve yerinde yaşatılmasını hedefleyen UNESCO, hem kaçakçılığın önlenmesinde hem de The International Institute for the Unification of Private Law (UNİDROİT) aracılığıyla kaçırılan eserlerin iadesinde söz sahibi. UNESCO üyesi 127 ülkenin 1970 yılında imzaladığı ‘Kültür Varlıklarının Kaçakçılığını Önleme Anlaşması’ kapsamında çeşitli engelleyici faaliyetler yürütülüyor. Ancak yasadışı tarihi eser ticaretinin önüne bir türlü geçemeyen UNESCO, hazırladığı 30 saniyelik 4 ayrı animasyonla ‘Kültürel miras kimliktir, çalmayın’ mesajını veriyor ve farkındalık oluşturmaya çalışıyor.
SURİYE VE IRAK’IN YAĞMALANAN ESERLERİ DOLAŞIMDA
Dünyanın birçok ülkesinin başı tarihi eser kaçakçılığıyla dertte. En çok savaş yaşanan ülkeler, bu sorunla yüzyüze kalıyor. Irak Ulusal Müzesi’nin yanı sıra farklı şehirlerden çalınan binlerce eserin bir kısmı UNESCO’nun ‘Kültür Varlıklarının Kaçakçılığını Önleme Anlaşması’ kapsamında aranıyor. Aynı şekilde Suriye’den yağmalanan eserler de başka ülkelere satılmış durumda. Bu eserler de arananlar listesinde. Uluslararası Müzeler Konseyi’de (ICOM) ülkelerin çalınan tarihi eserlerini ‘Kırmızı Liste’ye alıyor ve ‘acil’ koduyla arıyor. Son yıllarda farklı ülkelerden çalınan eserlerden bazıları şöyle: 2011 yılında Peru'nun Junin Şehrindeki San Ignocia de Loyola Kilisesi'nden çalınan eserler, ICOM Tehlike Altındaki Mısır Kültürel Mirası Listesi, ICOM Tehlike Altındaki Çin Kültürel Mirası Listesi, Japonya'nın Kochi Kentindeki Enichidera Tapınağı'ndan 2012 yılında çalınan Buda Heykeli, yine Japonya'nın Nagasaki şehri yakınındaki Kijin Tapınağı'ndan çalınan heykel, Fransa'dan çalınan Lava Hazinesi'ne ait sikkeler, Yunanistan Folklore Müzesi ve Ioannia Arşivi'nden çalınan tarihi eserler, Peru Chiquinquira Şapeli'nden geçen yıl çalınan kültürel eserler."
